Doğru Sorular Sormak

Old Boy (İhtiyar Delikanlı) filmini hatırlar mısınız? Baş karakter bir gün ıssızca tanımadığı kişiler tarafından kaçırılır ve senelerce bir odada hapsedilir. Ve bir gün serbest bırakılır. Çıktığında şöyle sorar ve kendini bu sorunun cevabını bulmaya adar: Beni kim, neden hapsetti? Filmi merak edip izleyebiliriniz diye çok ayrıntı vermeyeceğim ama film kendine yanlış sorular soran bir kişinin başına gelen felaketi anlatıyor. Aslında sorması gereken soru ise şuydu: Beni kim, neden serbest bıraktı?

Üniversiteyi bitirdiğimde, diğer her yeni mezun gibi, ben de kendimi KPSS furyasının içinde buldum. Çevremde herkes birbirine şu soruyu soruyordu: KPSS için hangi dershaneye yazılacaksın? Bense kendime başka bir soru sordum ve hayat, beni gitmiş olmaktan hiçbir zaman pişman olmadığım başka bir yere götürdü.

Kendimize sorduğumuz sorular başarıya giden yolda en büyük dostumuz da olabilir en acımasız düşmanımız da. Dost ya da düşman yakıştırması sorduğumuz soruların doğru sorular olup olmadığına göre değişir. Kitap okumadan doğru sorular soramazsınız, önce yeteri kadar kitap okuyup kalabalıklardan ayrı düşünebilmeye cesaret edebilmek gerekir. Kitap okumadan farklı düşünmeye çalışmak ise sizi bir yere götürmez. Önce kitap okuma alışkanlığı kazanıp düşünebilmeyi, hayal kurmayı, soru sormayı öğrenmek gerekir. Tüm bunları öğrenirken ise yeteneklerimizin organik bir biçimde gelişmesine özen göstermeliyiz.

Albert Einstein der ki; eğer bütün hayatımı etkileyecek kadar önemli bir sorunu çözmek için 1 saatim olsaydı, ben 55 dakikasını doğru soruları sormaya harcardım. Çünkü doğru soruları sorabilirsem, problemi çözmek 5 dakikadan az sürerdi.

Moneyball (Kazanma Sanatı) filmi de aynı noktaya vurguyu yapıyor. Düşük bütçeli bir beyzbol takımının doğru soruları sorarak elde ettiği başarıları anlatan gerçek bir hikayeden uyarlanan bu film İstatistik ile uğraşanlar arasında oldukça meşhurdur. Bu filmi de izlenecekler listenize eklemenizi tavsiye ederim.

Gel gelelim dil öğrenmeye. Dil öğrenmeye başlamadan şu soruları kendinize sormanız faydalı olacaktır.

Dil öğrenmek istiyor muyum?

İngilizce öğrenmek istiyor muyum?

Hangi sürede hangi seviyeye ulaşmak istiyorum?

Bu isteğim (ya da hedefim) için günde kaç saat ayırabilirim?

Eğer ilk iki sorunun cevabı evet değil ise işinizin zor olduğunu söylemeliyim. Diğer iki soru ise bulduğunuz gerçekçi cevaplar ile en büyük dostunuz olacaktır. Cevabı her ne olursa olsun bana göre bunlar doğru sorulardır ve size yardım eder.

Yanlış sorulara da bir kaç örnek verirsem taşlar yerine oturacaktır.

Hangi kursa gitmeliyim?

Hangi uygulamayı kullanmalıyım?

Yurt dışına gitmem şart mı?

Peki bu sorular neden yanlış sorulardır? Çünkü bu sorular sizi oyalar. Çünkü kursa gitmek dil öğrenmek için şart değildir. Tıpkı kilo vermek için spor salonuna gitmenin şart olmadığı gibi. Çünkü hiç bir uygulama size dil öğretemez, ancak dil öğrenmenize bir nebze yardım edebilir. Çünkü yurt dışına gitme imkanın varsa gidersin. Yurt dışına gitmeden öğrenen ya da gidip öğrenemeyen onlarca kişiyle tanıştım. Bu sorular net bir cevabı olmayıp sizi oyalayan türden sorulardır.

Bu yazının amacı size doğru soruları sormayı öğretmek değil, doğru sorular sormayı öğrenmeye yönelik merakınızı artırmaktı. Yine merakınızın artmasına yardımcı olacak aşağıdaki alıntıları da ekleyerek yazıyı sonlandırıyorum.

Yanlış sorular için doğru cevaplar yoktur. -Ursula Le Guin

İnsanlara ne istediğini sorsam, daha hızlı bir at derlerdi. – Henry Ford

Düşünmeye odaklanmanın en basit yolu bir soru sormaktır. Doğru soruyu sormak ise düşünmenin en önemli kısmı olabilir. – Edward de Bono